ادیب میبدی

نام: محمد
نام پدر: احمد بن محمد بن ابی الحسین المیبدی
کنیه: ابو عبدالله
لقب: قطب الدین
تخصص علمی: ادیب
زمان زیست: قرن پنجم هجری
معرفی:
محمد میبدی لغت شناس، ادیب و از دانشمندان اسلامی قرن پنجم هجری در بغداد بوده است. وی که در فن لغت و ادب مهارت بالایی داشته است برای فرا گرفتن حدیث به بغداد سفر می کند و از راویان و حافظان آن روزگار چون ابوجعفر محمد بن احمد بن المسلمه، ابوالحسین احمد بن محمد بن النقور البزاز و ابو نصر عبدالباقی بن احمد الزاهدی به کسب دانش می پردازد.
این دانشمند در ذی القعده سال 491 در بغداد درگذشته و در مقبره مارستان (خراسان) نزدیک به مسجد جامع بغداد به خاک سپرده می شود.

[منبع: کتاب فرزانگان میبد، حجت الاسلام و المسلمین محمد فاکر میبدی، چاپ اول بهار 1382، انتشارات قدس]

ابوطاهر مطهر میبدی

نام: المطهر
نام پدر: علی بن عبیدالله المیبدی
کنیه: ابوطاهر
زمان زیست: قرن پنجم هجری
معرفی:
مطهر میبدی از جمله خوشنویسان و دانشمندان اسلامی قرن پنجم بوده است که در مکه و بغداد دو مرکز بزرگ علوم اسلامی به کسب علم و دانش و حدیث پرداخته است. متأسفانه از زندگی نامه و آثار علمی وی اطلاعی در دست نیست و تنها در انساب سمعانی به معرفی او پرداخته شده است.
سمعانی درباره وی می نویسد: ابوطاهر المیبدی از معروفین و سرشناسان روزگار است که برای کسب حدیث مسافرت های زیادی انجام داده است و روایات بسیاری به خط خوب و زیبای خود نوشته است.
نامبرده در مکه از ابوالحسن محمد بن علی صخر الازدی و در بغداد از ابوالحسن احمد بن محمد النقور بهره برده است.
از سخن سمعانی به خوبی روشن می شود که مطهر میبدی با محمد میبدی معاصر بوده و در یک برهه از زمان می زیسته اند چرا که هر دو از ابوالحسین احمد بن محمد النقور استفاده روایی برده اند.

[منبع: کتاب فرزانگان میبد، حجت الاسلام و المسلمین محمد فاکر میبدی، چاپ اول بهار 1382، انتشارات قدس]

ابوالفضل رشید الدین میبدی

نام: احمد و عبدالله
نام پدر: ابو سعید
کنیه: ابوالفضل
لقب: رشیدالدین، امام
تخصص علمی: مفسر قرآن
معرفی:
هر چند از تاریخ ولادت و وفات رشیدالدین میبدی اطلاعی در دست نیست اما از قرائن چنین به دست می‌آید که وی در سده ششم هجری می‌زیسته است چنان که خود در مقدمه تفسیر می‌نویسد: شرعت بعون الله فی تحریر ما هممت فی اوائل سنة عشرین و خمس مأئة... او همچنین در متن تفسیر به مناسبت‌هایی به زمان زندگی خود اشارت می‌کند، از جمله در تفسیر (حم عسق) می‌نویسد: «هر حرفی از این حروف اشارت به علو مرتبت و کمال کرامت مصطفی است که در خزائن غیب اوست که جواهر دولت دارد و در دست روزگار اوست که حقوق جلالت دارد، پس از پانصد و اند سال تباشیر صبح روز دولت شریعت او تابنده و شمع شمایل شرف سنت او فروزنده.» افزون بر این سند تاریخی سنگ نوشته قبر برادر و دخترش نیز نشان از زندگی میبدی در نیمه اول قرن ششم دارد.
جایگاه علمی:
تعابیری که درباره این شخصیت وجود دارد همگی بیانگر مکانتی رفیع در حوزه فکر و اندیشه، منزلتی رفیع در شیوه و منش و جایگاه بلند علمی و پایگاه والای او در سیر و سلوک است چرا که از وی به عنوان الامام الاجل، السید الزاهد، العارف العالم العابد، الشیخ، العبد الرشید، فخر الاسلام، معین السنة، تاج الائمة، عز الشریعة، رکن الطائفة و کهف الطریقة، العالم الفاضل، الولی الکامل، الناسک السالک، المتقی یاد شده است.
روشن است چنین القابی به ویژه شیخ، امام، رکن الطائفة و کهف الطریقة نمی‌تواند صرفاً یک تعارف یا مدحی ساده از سوی نویسندگان و نسخه برداران به شمار آورد. افزون بر آن جایگاه علمی، تفسیری و قرآنی، گستره اطلاع از اخبار و احادیث شیعه و اهل سنت، آگاهی از شعر و ادبیات پارسی و تازی، عرفان و معرفت میبدی و بالاخره جامعیت وی از گشت و گذار در تفسیر کشف‌الاسرار به خوبی آشکار است.
آثار علمی:
در معاجم و فهارس آثار چندی به نام میبدی به ثبت رسیده است از جمله:
1- تفسیر کشف‌الاسرار که بزرگ‌ترین اثر میبدی است و نام کامل آن «کشف‌الاسرار و عدة‌الابرار» است. بخش نخست این نام اشارت به پرده برداشتن از رازها و اسرار قرآن است و بخش دوم اشارت به ابزار و ساز و کاری است که خوبان و نیکان بدان نیازمندند. تاریخ نگارش این تفسیر سال 520 هجری قمری برابر با 1126 میلادی است. این کتاب تفسیری است که در سه نوبت تحت عنوان «النوبة الثانیة و النوبة الثالثة» تنظیم شده است. در نوبت اول متن آیه و ترجمه فارسی آن آورده شده است و در نوبت دوم به تفسیر و در نوبت سوم به اشارات و لطایف عرفانی اشاره شده است که نوبت دوم آن از نظر منهج، مأثور به شمار می‌رود چرا که اگر نگوییم همه آن، دست کم بیشتر مطالب تفسیری در این قسمت از روایات پیامبر (ص) و سخنان صحابه و تابعان است.
2- اربعین. از نوشته های میبدی در کشف‌الاسرار می‌توان دو نکته را برداشت کرد. یکی این که کتاب اربعین پیش از تفسیر کشف‌الاسرار نگارش یافته است و دیگری بی پایه بودن این پندار که این کتاب از تألیفات خواجه عبدالله انصاری است.
3- کتاب فصول که در مناقب و فضایل بزرگان، صاحب منصبان، علما، قضات و ... می‌باشد ولی ظاهراً اصل کتاب از نوشته های میبدی نیست بلکه خلاصه و استخراج کتابی است که ابوالقاسم یوسف بن حسن هروی آن را به رشته تحریر درآورده است.
4- طبقات الصوفیه که با این استدلال که چون در مضامین، الفاظ، کلمات و طرز ادای مطالب این کتاب و کتاب کشف‌الاسرار میبدی نزدیکی تام و تقارب لهجه و سلیقه واحده موجود است و میبدی نیز از تلامیذ و معاصران انصاری است که در سال 520 هجری تفسیر انصاری را به نام فوق بسط و تفصیل داده‌اند بعید نداشته‌اند که جامع و نویسنده طبقات هم او باشد.
مزار میبدی:
درباره مزار میبدی اطلاع دقیقی در دست نیست اما نکته ای که خوب است درباره مزار میبدی بدان اشارت شود این که در محل خیابان رشیدالدین میبدی محرابی وجود داشت به نام محراب سلطان رشید به ارتفاع تقریبی پانزده متر که تا سال 1345 خورشیدی باقی بود و بر سر زبان‌ها به مزار رشیدالدین معروف بود.

[منبع: کتاب فرزانگان میبد، حجت الاسلام و المسلمین محمد فاکر میبدی، چاپ اول بهار 1382، انتشارات قدس]

خطیب میبدی

نام: محمد
نام پدر: ابوسعد بن ابی جعفر بن ابی سعد المیبدی
کنیه: ابوعبدالله
لقب: عماد الدین
زمان زیست: اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری
تخصص علمی: خطیب
معرفی:
از نام و نشان او و پدرش میتوان دریافت که این شخصیت از خاندان رشیدالدین میبدی صاحب تفسیر کشف الاسرار و عده الابرار می باشد چرا که ابو جعفر جد خطیب میبدی فرزند ابو سعد میبدی برادر رشیدالدین است و در نتیجه رشیدالدین عموی خطیب می باشد.
عبدالرزاق بن احمد معروف به ابن فوطی در کتاب مجمع الآداب فی معجم الالقاب از این دانشمند میبدی یاد کرده و می نویسد: وی از خطبای به نام بوده است.

[منبع: کتاب فرزانگان میبد، حجت الاسلام و المسلمین محمد فاکر میبدی، چاپ اول بهار 1382، انتشارات قدس]

عبدالرشید میبدی

نام: عبدالرشید
نام پدر: علی بن محمد بن ابو محمد المیبدی
زمان زیست: اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری
زمان و مکان وفات: سال 608 هجری قمری در میبد
تخصص علمی: محدث
معرفی:
یاقوت بن عبدالله حموی جغرافیدان و مورخ قرن هفتم زیر کلمه میبد می‌نویسد: از دانشمندان متأخری که منسوب به میبد است عبدالرشید بن علی بن محمد ابو محمد میبدی می‌باشد.
حموی می‌افزاید: عبدالرشید در اصفهان به مصاحبت ابو موسی حافظ درآمد و از معاشرین او گردید و از وی و دیگر دانشمندان کسب علم و نقل حدیث نمود.
عبدالرشید پس از مدتی اقامت در اصفهان به سفر حج می‌رود و در بازگشت از مکه به بغداد می‌رود و در آن جا به تحصیل دانش ادامه می‌دهد و از اصحاب ابن بنان و ابن الحصر و دیگران بهره می‌گیرد. وی همچنین در بغداد از ابوالعباس، احمد بن محمد بن سال معروف به ترک به فراگیری و سماع حدیث می‌پردازد.
عبدالرشید پس از این مسافرت‌ها به شهر خود میبد بازگشته و تا هنگام مرگ در 608 ق در آن جا می‌ماند و به نشر علم و حدیث می‌پردازد.
از ویژگی‌هایی که حموی برای عبدالرشید بین می‌کند این است که وی از نیروی فهم، معرفت قوی، فضل و نیروی تمییز و تشخیص برخوردار بوده است.

[منبع: کتاب فرزانگان میبد، حجت الاسلام و المسلمین محمد فاکر میبدی، چاپ اول بهار 1382، انتشارات قدس]

موسی میبدی

نام: موسی
نام پدر: هبة الله بن احمد المیبدی
کنیه: ابوالفضل
لقب: مظفر الدین
زمان زیست: حدود قرن هفتم هجری
تخصص: علم و شعر
معرفی:
عبدالرزاق بن احمد معروف به ابن فوطی از این دانشمند یاد کرده و می‌نویسد: دو چیز از ابزار علم است که عنان هدف و مقصود مرا بریده و پاره کرده است، یکی دوات که مرکبش دردهای بدنم را درمان می‌کند و دیگری سوز قلم که مرا از مال و ثروت جدا می‌کند.
از این جملات معلوم می‌شود که موسی میبدی در آغاز در پی جمع آوری مال و ثروت بوده است اما جذبه و فایده علم او را به سوی دانش اندوزی کشانده است. و او را در زمره دانشمندان و اهل ادب قرار داده است.

[منبع: کتاب فرزانگان میبد، حجت الاسلام و المسلمین محمد فاکر میبدی، چاپ اول بهار 1382، انتشارات قدس]

جلال‌الدین شجاع میبدی

نام:جلال‌الدین
نام پدر: مبارزالدین محمد
لقب: شجاع میبدی
مهارت: سیاست و شعر
معرفی:
جلال‌الدین شجاع میبدی هر چند در تاریخ سیاسی ایران به عنوان یک سیاستمدار و حاکم از خاندان آل مظفر مطرح است اما از ان جهت که وی افزون بر سیاستمداری، دوستدار علم و دانش بوده و قریحه شعری نیز داشته است نام وی در زمره شاعران قرار می‌گیرد.
جلال‌الدین شجاع میبدی در جمادی‌الثانی 733 هجری در میبد متولد و در سن هفت سالگی شروع به فراگیری علم نمود و در نه سالگی حفظ کلام الله مجید را به پایان رساند و به کسب فضایل علمی اشتغال نمود و در علوم و معارف به جایی رسید که همواره فضلا و علما در مجلس وی حاضر می‌شدند. او به عنوان دومین پادشاه از سلسله آل مظفر در 795 قمری به حکومت رسید. وی شیراز را پایتخت خود قرار داد و به مدت 27 سال سلطنت کرد.
جلال‌الدین افزون بر کشورداری صاحب طبع و قریحه شعری خوبی بوده است. وی که با تخلص حاجی شعر می‌سروده است اشعاری به زبان عربی و فارسی از خود به یادگار گذاشته است. دور نیست که تخلص حاجی برگرفته از اسم جد اعلای او غیاث‌الدین حاجی باشد.
این مرد علم، شعر و سیاست در شعبان سال 786 در سن 53 سالگی با 27 سال حکومت در شیراز درگذشت و بنا به وصیت خودش در کوه چهل مقام شیراز در کنار قطب‌الدین محمد به خاک سپرده شد.

[منبع: کتاب فرزانگان میبد، حجت الاسلام و المسلمین محمد فاکر میبدی، چاپ اول بهار 1382، انتشارات قدس]

قاضی میرحسین میبدی

نام: حسین (میرحسین)
نام پدر: معین‌الدین
لقب: کمال‌الدین
تخلص: منطقی
زمان زیست: ولادت در قرن نهم، درگذشت در قرن دهم
معرفی:
کمال‌الدین حسین بن معین‌الدین میبدی مشهور به قاضی میبدی متخلص به «منطقی» در اواسط قرن نهم هجری در میبد پا به دنیا نهاد. در جوانی جهت فرا گرفتن دانش راهی شیراز می‌شود و از علامه جلال‌الدین دوانی حکیم آن عصر و دیگر استادان زمان ادب، علم و حکمت می‌آموزد.
قاضی میرحسین هر چند در میبد چشم به جهان گشود و دوران نوجوانی را در آن جا سپری نمود اما این شهر به دلیل این که تا حدی از رونق علمی دوران مظفری افتاده بود نتوانست عطش او را نسبت به فراگیری فنون و علوم فروکش نماید. از این روی در جوانی جهت فرا گرفتن دانش راهی شیراز می‌شود که در آن زمان در اثر صیت شهرت علامه جلال‌الدین دوانی مرکز ثقل علوم فلسفی بوده است و طالبان دانش از خراسان و آذربایجان و کرمان و حتی بغداد و روم و ترکستان بدان جا رهسپار می‌شدند. میبدی نیز در سفر به شیراز از جلسه درس این حکیم و دیگر استادان زمان خود ادب، علم و حکمت می‌آموزد.
میبدی پس از آن که در شیراز به کسب علم پرداخت به زادگاه خویش بازمی گردد و با توجه به موقعیت علمی به دست آورده متصدی امر قضا در میبد و یزد می‌شود. به نظر می‌رسد زمان تصدی قضاوت میبدی اواخر حکومت تیموریان و آغاز حکومت صفویان بوده است، چرا که در منازعات شیبانیان با تیموریان که منجر به انقراض تیموریان شد شاه اسماعیل اول با اغتنام از فرصت در سال 907 هجری قمری زمام امور را به دست گرفت. او ابتدا در آذربایجان و تبریز و سپس در دیگر مناطق ایران حکومت شیعی را تشکیل داد. این دوره با دهه آخر عمر میبدی که در نهایت منجر به مرگ او می‌شود مصادف می‌باشد.
علامه شهید مرتضی مطهری در کتاب «خدمات متقابل اسلام و ایران» قاضی میرحسین را در طبقه نوزدهم حکما و فلاسفه اسلامی یاد کرده است. در فرهنگ معین از وی به عنوان ادیب، ریاضیدان و حکیم قرن دهم یاد شده است.
آثار علمی:
1- شرح هدایه در فلسفه و حکمت. 2- جام گیتی نما در فلسفه و حکمت. 3- مجموعه رسائل فلسفی در فلسفه و حکمت. 4- شرح حکمة العین در فلسفه و حکمت. 5- شرح شمسیه در منطق. 6- حاشیه بر تحریر اقلیدس در ریاضیات. 7- حاشیه بر شرح مخلص (المخلص فی الهیئة) در هیئت. 8- شرح دیوان گلشن راز در عرفان. 9- شرح حدیث «صعدنا ذری الحقائق» در حدیث. 10- فواتح سبعة در کلام. 11- حاشیه بر طوالع در کلام. 12- مرضی الرضی در ادبیات. 13- شرح دیوان امام امیرالمؤمنین (ع) در شعر. 14- دیوان اشعار. 15- شرح آداب البحث در مناظره. 16- شرح المعمی. 17- معمی. 18- منشآت. 19- مکتوب میبدی.

[منبع: کتاب فرزانگان میبد، حجت الاسلام و المسلمین محمد فاکر میبدی، چاپ اول بهار 1382، انتشارات قدس]

آیت الله ملا ابوطالب شورکی

نام: ملا ابوطالب
نام پدر: محمدعلی
تخصص علمی: فقیه
زمان زیست: قرن سیزدهم
معرفی:
آیت الله شیخ ابوطالب فرزند میرزا محمدعلی شورکی از علمای قرن سیزدهم هجری است. او از اجداد مادری حضرت آیت الله محمد ابراهیم اعرافی است.
آیت الله شورکی مجتهدی وارسته بود و از محضر اساتید بزرگ در حوزه علمیه اصفهان کسب علم و دانش کرده تا به درجه علیه اجتهاد نائل گردید.
اساتید:
اساتیدی که حضرت آیت الله ملا ابوطالب شورکی از آنان بهره‌مند گردیده است، عبارتند از:
1- حضرت آیت الله محمد ابراهیم کلباسی اصفهانی خراسانی که صاحب آثار علمی متعدد در فقه و اصول می‌باشد.
2- حضرت آیت الله ملا محمد جعفر فارسی آبادی در فقه و اصول.
3- حضرت آیت الله ملا اسماعیل اصفهانی معروف به واحد العین از شاگردان ملا علی نوری و از اساتید حاج ملا هادی سبزواری که آیت الله شورکی فلسفه و حکمت را از وی آموخته است.
مراتب علمی:
آیت الله شورکی از هر سه استاد خود اجازه اجتهاد و گواهی علمی دارد. اجازه آیت الله فارسی آبادی به خوبی بیانگر مقام علمی آیت الله ملا ابوطالب شورکی میبدی است که در حقیقت افزون بر گذشتن از مرحله تقلید و آراستن به زیور اجتهاد مشتمل بر دو ارزش علمی است: یکی جواز تقلید و دیگری قضاوت و فصل خصومات.
درگذشت:
آیت الله شورکی پس از کسب مراتب علمی به موطن خود، شورک (شهیدیه)، بازمی گردد و به نشر معارف اسلامی و امور دینی مردم می‌پردازد و بنا به اظهار حجت الاسلام و المسلمین علیرضا اعرافی نامبرده تألیفاتی نیز داشته است. ایشان در سال 1300 هجری قمری چشم از جهان فرو می‌بندد و در محراب مسجد جامع شورک به خاک سپرده می‌شود.

[منبع: کتاب فرزانگان میبد، حجت الاسلام و المسلمین محمد فاکر میبدی، چاپ اول بهار 1382، انتشارات قدس]

علامه سید علی میبدی

نام: سید علی
لقب: حسینی میبدی
شهرت: علامه میبدی
نام پدر: سیدمحمدعلی
تخصص: فقه و مرجعیت فقهی
زمان زیست: قرن سیزدهم
معرفی:
حضرت آیت الله العظمی سید علی حسینی میبدی مشهور به علامه میبدی فرزند سیدمحمدعلی از علمای جهان تشیع و از مراجع تقلید در قرن سیزدهم است. در این که ایشان در چه سالی به دنیا آمده و تا چه سالی در میبد اقامت داشته است اطلاعی در دست نیست.
مراتب علمی:
علامه میبدی در برهه ای از عمر خود جهت کسب علوم دینی روانه حوزه پر رونق آن روزگار یعنی حوزه کربلا می‌شود و در آن جا به فراگیری فقه و اصول و دیگر علوم اسلامی می‌پردازد تا به مقام اجتهاد نائل می‌آید.
علامه میبدی پس از کسب مراتب علمی در حوزه علمیه کربلا به ایران مراجعت می‌نماید و در شهر کرمانشاه اقامت می‌گزیند.
اساتید:
علامه میبدی در حوزه کربلا از محضر اساتید طراز اول کسب علم و فیض نموده است که در صدر همه استادان او دو استاد مبرز بیش از دیگران در شخصیت علمی علامه بزرگوار نقش داشته‌اند:
1- شیخ عبدالحسین بن علی تهرانی مشهور به شیخ العراقین فقیه اصولی و رجالی متوفای 1286 هجری قمری.
2- محمد حسین بن محمد اسماعیل معروف به فاضل اردکانی فقیه و مرجع تقلید شیعه متوفای 1302 هجری قمری. این مرجع جلیل‌القدر در سال 1294 اجازه اجتهاد علامه میبدی را صادر فرموده است.
تألیفات:
از آیت الله علامه میبدی آثار ارزشمندی در زمینه های گوناگون اعتقادی، فقهی، ادبی، لغت و شعر به جای مانده است که بیانگر جامعیت علمی ایشان است که برخی از آن‌ها عبارتند از:
1- هدایة نصیریة. این کتاب به زبان فارسی است و در سال 1303 به هنگام اقامت در کرمانشاه برای ارشاد و هدایت ساکنان حوالی آن شهر نگاشته است.
2- عصمة الحجج.
3- اصلاح العباد.
4- نقل مجلس. این کتاب به زبان فارسی است و به صورت مثنوی می‌باشد.
5- رساله عملیه. آیت الله العظمی سید علی میبدی پس از اقامت در کرمانشاه مرجعیت تقلید آن دیار را بر عهده گرفتند. از این رو رساله عملیه خود را به زبان فارسی تدوین نمودند.
6- حلق اللحیة. علامه میبدی این کتاب را در سال 1301 نگاشته است.
7- وجیزة فی النحو در ادبیات و لغت.
8- بدیع اللغة. این کتاب در موضوع لغات مولده (لغت‌های وارد شده، نوین) می‌باشد.
9- مفتاح السلامة. این کتاب با موضوع سلامت در سال 1303 تألیف شده است.
10- سؤال و جواب. این کتاب مجموعه ای است از پرسش‌ها و پاسخ‌ها.
11- استخارات.
12- شرح منظومه بطیخیة.
13- کشکول. این اثر که مشهور به کشکول میبدی است در سال 1300 نگارش یافته است و بنا به نقل محقق تهرانی در الذریعة، شامل فواید ادبی، دلایل کلامی، دفع شبهات ملحدان، روایات، سنن، آداب، اعمال مستحبی و اشعار است.
برخی دیگر از آثار که به علامه میبدی نسبت داده شده است عبارت است از: ارشادالمستمع، تذکرة المتعلمین، تفسیر بعض آیات قرآن، منظومه حمامیه، منظومه سفرجلیه، قصیده لامیه و شرح آن، وجیزة فی عقاید الشیخیة، حاشیه بر شرح لمعه، حاشیه بر شرایع، حاشیه بر حدائق الناظرة و ...
وفات علامه میبدی:
آیت الله العظمی سید علی حسینی میبدی در محرم سال 1313 هجری دار فانی را وداع و به دیدار محبوب و لقای حضرت حق شتافت.

[منبع: کتاب فرزانگان میبد، حجت الاسلام و المسلمین محمد فاکر میبدی، چاپ اول بهار 1382، انتشارات قدس]

آیت الله سعیدی فیروزآبادی

نام: سید سعید
نام پدر: سید جواد
تخصص: فقه
زمان زیست: قرن سیزدهم و چهاردهم خورشیدی
معرفی:
حضرت آیت الله سید سعید سعیدی فرزند سید جواد فیروزآبادی از رجال دینی اواخر قرن سیزدهم و اوایل قرن چهاردهم بوده است.
او در فیروزآباد میبد متولد شده است و جهت فراگیری علم ابتدا راهی یزد می‌شود و بخشی از علوم دینی را در حوزه علمیه یزد فرا می‌گیرد. سپس راهی حوزه علمیه اصفهان که در آن زمان از حوزه های مهم ایران بوده عزیمت می‌کند و از محضر اساتید بزرگ آن حوزه به ویژه حضرت آیت الله سید محمد باقر درچه‌ای بهره می‌گیرد و به مراتب علمی نایل می‌آید. ایشان پس از وصول به مدارج علمی به موطن خود مراجعت و به ادای وظیفه و رسیدگی به امور مردم می‌پردازد.
آثار:
اهل اطلاع دو اثر علمی به وی نسبت می‌دهند:
1- حاشیه بر شرح لمعه تألیف زین‌الدین الحبل العاملی معروف به شهید ثانی.
2- تقریرات، این اثر تقریرات درس آیت الله محمد باقر درچه‌ای است.
حضرت آیت الله سید سعید سعیدی در سال 1314 خورشیدی درگذشته و بدن او را در کنار مسجد و حسینیه فیروزآباد میبد به خاک سپرده‌اند.

[منبع: کتاب فرزانگان میبد، حجت الاسلام و المسلمین محمد فاکر میبدی، چاپ اول بهار 1382، انتشارات قدس]

ابراهیم فیروزآبادی

نام: ابراهیم
نام پدر: علی رضا
تخصص: فقه
زمان زیست: قرن چهاردهم هجری قمری
معرفی:
آیت الله شیخ ابراهیم فرزند شیخ علی رضا پسر مولی حسین مؤذن فیروزآبادی از رجال دینی قرن چهاردهم هجری و از شاگردان حضرت آیت الله محقق، میرزا حبیب الله رشتی درگذشته به سال 1312 قمری و آیت العظمی سید محمد کاظم یزدی صاحب عروة‌الوثقی درگذشته به سال 1338 قمری می‌باشد.
آیت الله شیخ ابراهیم فیروزآبادی در حوزه علمیه نجف به تدریس دروس سطح اشتغال داشته است و حاشیه ای بر رسائل از آثار مکتوب او می‌باشد. این حاشیه در سه جلد می‌باشد: جلد اول در قطع و ظن، جلد دوم در برائت و اشتغال و جلد سوم در استصحاب.
شیخ ابراهیم در سال 1321 قمری در نجف به بیماری وبا درگذشته است. پدر ایشان نیز که از روحانیون و فضلای جلیل‌القدر بوده است سه سال پس از مرگ فرزندش در سال 1324 دار فانی را وداع گفته است.

[منبع: کتاب فرزانگان میبد، حجت الاسلام و المسلمین محمد فاکر میبدی، چاپ اول بهار 1382، انتشارات قدس]

آیت الله رشیقی

نام: جلال‌الدین
نام پدر: عبدالحسین
تخصص: فقه
زمان زیست: قرن چهاردهم قمری
معرفی:
حضرت آیت‌الله حاج شیخ جلال‌الدین رشیقی، فرزند آیت‌الله عبدالحسین فیروزآبادی، در سال 1305 قمری در فیروزآباد میبد پا به عرصه گیتی گذاشت، تحصیل مقدمات را در محضر پدر خود و نیز در حوزه علمیه یزد به انجام رسانید و سپس برای تکمیل آن راهی حوزه علمیه اصفهان گردید و به مدت پانزده سال در آنجا از محضر اساتید بزرگ زمان، از جمله سیدالعراقین، آخوند گزی و آیت‌الله سید علی نجف‌آبادی و به ویژه آیت‌الله محمدحسین مجتهد فشارکی از شاگردان آیت‌الله میرزا حبیب‌الله رشتی و آیت‌الله العظمی محمد حسن شیرازی به تحصیل فقه و اصول و حکمت پرداخت تا به درجه رفیع اجتهاد نایل گردید.
آیت‌الله رشیقی پس از انجام تحصیلات خود از اصفهان به میبد مراجعت و در فیروزآباد مسند منبر و محراب پدر را در دست گرفته و عمری را در ترویج دین و رتق و فتق امور مردم می‌پردازد تا این که در حدود سال 1393 قمری چشم از جهان فرو می‌بندد و به لقای معبود می‌شتابد.

[منبع: کتاب فرزانگان میبد، حجت الاسلام و المسلمین محمد فاکر میبدی، چاپ اول بهار 1382، انتشارات قدس]

میرزا علی میبدی (خاموش)

نام: میرزا علی
لقب: میبدی
نام پدر: علی اکبر
تخصص: شعر
تخلص: خاموش
زمان زیست: قرن سیزدهم و چهاردهم قمری
معرفی:
او علی بن حسین بن علی اکبر بن شیخ ملک المیبدی است که در حدود سال 1278 قمری در میبد به دنیا آمده است و سپس همراه پدرش به کربلا رفته و در آن شهر به فراگیری علم و دانش پرداخته است.
مؤلف کتاب طبقات اعلام الشیعه از او به عنوان ادیب بارع و شاعر مکثر یاد کرده و می‌نویسد: وی از شعرای پرتلاش و کثیرالشعر است که به خوبی شعر می‌سروده و تخلص او «خاموش» می‌باشد.
این شاعر میبدی مدت مدیدی عضو کنسولگری ایران در نجف بوده است. از نسب‌نامه او معلوم می‌شود که جد اعلای وی (شیخ ملک میبدی) نیز در ردیف رجال علم و دانش قرار داشته است.
آثار:
آثار به جای مانده از این دانشمند شاعر که همگی نظم و شعر است، عبارتند از:
1- منظومه احکام تقلید و طهارت: این منظومه فتاوای حضرت آیت العظمی سید محمد کاظم یزدی صاحب عروة‌الوثقی است که آن را به نظم درآورده است.
2- خلافتنامه حیدری: این منظومه مشتمل بر 45 هزار بیت است و در آن تمامی حوادث مربوط به دوره پنج ساله خلافت ظاهری امام امیرالمؤمنین علی (ع) به نظم درآمده است.
3- خلافتنامه امام حسن (ع): این مجموعه حاوی 18 هزار بیت درباره امام حسن مجتبی (ع) است.
4- شاهنشاه نامه حسینی: در 60 هزار بیت که درباره واقعه کربلا و شهادت حضرت امام حسین (ع) است.
5- مثنوی قریب الفرج: این منظومه شامل 5 هزار بیت است که در احوال ختم حجج سروده است و از منظومه های حماسی، دینی است.
6- مثنوی مختارنامه: این منظومه حماسی و دینی شامل 30 هزار بیت است.
7- مثنوی کشف الحقائق: در معارف و ادای حقوق به صاحبان آن است.
8- دیوان خاموش: این دیوان مشتمل بر 60 هزار بیت و در سه مجلد شامل مدائح المعصومین، غزلیات و رباعیات است.
9- گنج پنهان: دیوان غزلیات شامل 3 هزار غزل می‌باشد.
10- مدائح المعصومین: این منظومه شامل سه هزار بیت در قالب قصیده های فارسی میرزا علی میبدی است.
درگذشت:
میرزا علی میبدی سال 1338 هجری قمری در شهر نجف اشرف به دیار باقی شتافته و در قبرستان وادی‌السلام به خاک سپرده شده است.

[منبع: کتاب فرزانگان میبد، حجت الاسلام و المسلمین محمد فاکر میبدی، چاپ اول بهار 1382، انتشارات قدس]

آیت الله حایری بارجینی

نام: علی
نام پدر: زین‌العابدین
تخصص: فقه، تفسیر، حدیث
زمان زیست: قرن سیزدهم و چهاردهم قمری
معرفی:
حضرت آیت الله شیخ علی حائری بارجینی معروف به شیخ علی یزدی فرزند شیخ زین‌العابدین بارجینی از علمای نیمه اول قرن چهاردهم قمری است و به مدت 65 سال در کربلا زندگی کرده است.
آیت الله علی حائری در شهر کربلا از مشاهیر عصر خویش بوده است و از محضر علامه آیت الله سید زین‌العابدین طباطبایی حائری و علامه حاج شیخ زین‌العابدین مازندرانی و علامه آیت الله میرزا محمد حسین مرعشی و دیگر اساتید و بزرگان بهره گرفته است.
تألیفات:
آیت الله بارجینی از جمله دانشمندان و نویسندگانی است که آثار بسیاری از خود به جای گذاشته است که فهرست برخی از آن‌ها به شرح ذیل است:
1- تبصرة المجتهدین فی آداب صلوة اللیل: به زبان فارسی در اصول دین و احکام
2- منظومه فی الفقه: در بحث طهارت تا زکات
3- تواریخ الانبیاء و الائمة الی الحجة المنتظر: در سه جلد به زبان فارسی
4- بحر الغموم: شهادت نامه امام حسین (ع) به زبان فارسی
5- السعادة الابدیة فی الاخبار العددیة: مشتمل بر 20 ثمره از اخبار عدیده است.
6- روح السعادة فی الاخبار المرویة عن السادة
7- حدائق الجنان: دایرة‌المعارفی است از آن چه لازم است انسان بر آن آگاهی داشته باشد.
8- الزام الناصب فی اثبات الحجة الغایب: درباره امام زمان (عج)
تاریخ وفات و مدفن:
آیت الله بارجینی سال 1333 در کربلا درگذشت و در پایین پای حضرت ابوالفضل العباس (ع) به خاک سپرده شد.

[منبع: کتاب فرزانگان میبد، حجت الاسلام و المسلمین محمد فاکر میبدی، چاپ اول بهار 1382، انتشارات قدس]

آیت الله العظمی حائری مهرجردی (میبدی)

نام: عبدالکریم
نام پدر: محمد جعفر
لقب: حائری میبدی
شهرت: آیت الله مؤسس
تخصص: فقاهت
زمان زیست: قرن سیزدهم و چهاردهم هجری قمری
معرفی:
حضرت آیت الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری فرزند محمد جعفر مهرجردی مشهور به آیت الله مؤسس بنا به نقل فرزند بزرگوارش مرحوم آیت الله شیخ مرتضی حائری حدود سال 1267 قمری در محله مهرجرد میبد (خیابان آیت الله حائری شهر میبد) به دنیا آمد.
حیات علمی:
حیات علمی آیت الله حائری از یزد آغاز می‌شود و در کربلا، سامرا و نجف ادامه می‌یابد و در اراک و قم به ثمر می‌نشیند:
یزد
ایشان به خاطر استعداد فوق‌العاده و زیادی که داشته در همان عنفوان جوانی به سفارش شوهر خاله‌اش راهی محضر علما می‌شود و در آغاز در حضور مجدالعلمای اردکانی تحصیل مقدمات را شروع می‌کند و آن گاه جهت ادامه تحصیل به یزد عزیمت می‌نماید و فراگیری علم را در محضر آیت الله سید حسین وامق و آیت الله سید یحیی کبیر (مجتهد یزدی) ادامه می‌دهد.
کربلا
عبدالکریم در سن 18 سالگی برای نوبت اول به کربلا مهاجرت می‌کند و مدت دو سال در آن شهر مقدس اقامت می‌گزیند. در این مدت کتاب شرح لمعة و قوانین الاصول را از اساتید آن حوزه فرا می‌گیرد.
در این سفر که حاج شیخ عبدالکریم به همراه مادرش به کربلا می‌رود هر از چند گاهی به منزل آیت الله ملا حسین فاضل اردکانی که شاخص زمان در کربلا بوده است می‌رود و آن مرحوم نیز بعد از آن که به نبوغ او پی می‌برد با ارسال نامه ای به حضرت آیت الله سید میرزا حسن شیرازی به وی سفارش می‌کند که امکانات تحصیلی و معاش شیخ عبدالکریم را در سامرا فراهم کند. مرحوم شیرازی وقتی نامه فاضل اردکانی را می‌خواند او را در منزل خود جای می‌دهد و آقای حائری آن چنان به خاندان شیرازی نزدیک می‌شود که به مثابه فرزند آنان می‌گردد و به این صورت مدت دوازده سال در سامرا اقامت می‌کند.
سامرا
ایشان مدت زمانی که در سامرا اقامت داشتند سطوح عالیه را از آیت الله میرزا ابراهیم محلاتی و آیت الله شیخ فضل الله نوری (شهید مشروطه مشروعه) فرا می‌گیرد و درس خارج را از محضر آیت الله میرزا حسن شیرازی، آیت الله میرزا تقی شیرازی و به ویژه آیت الله سید محمد فشارکی اصفهانی فرا می‌گیرد.
نجف
با درگذشت آیت الله میرزا حسن شیرازی، آیت الله فشارکی به نجف اشرف مهاجرت می‌کند که آیت الله حائری نیز با وی همراهی می‌نماید. مرحوم حائری در نجف نیز همچنان در درس آیت الله فشارکی شرکت می‌کند تا این که در سال 1316 قمری که آقای فشارکی از دنیا می‌رود آیت الله حائری در درس آیت الله محمد کاظم خراسانی (صاحب کفایت الاصول) حاضر و از شاگردان مبرز ایشان می‌گردد.
بازگشت مجدد به کربلا
آیت الله العظمی شیخ محمدعلی اراکی یکی از شاگردان آیت الله حائری می‌نویسد: بعد از فوت آیت الله فشارکی، آیت الله استاد به اصرار علامه سید محمود اراکی به اراک رفتند و مدت 8 سال در آن شهر توقف داشتند و حوزه علمیه را در اراک تأسیس نمودند. در سال 1324 با شروع نهضت مشروطیت دو مرتبه به عراق بازگشته و مدت کمی در نجف در درس آخوند خراسانی شرکت کردند و با هجرت به کربلا به مدت 8 سال به تدریس پرداختند. بعد از آن به اصرار علامه حاج سید اسماعیل صدر برای بار دوم به اراک آمدند و تا سال 1340 قمری در آن شهر سکونت داشتند.
اراک
بنا بر آن چه آیت الله اراکی اظهار داشته‌اند، آیت الله حائری مدت 16 سال در اراک مقیم بودند. این اقامت که در دو نوبت صورت گرفته است یکی از 1316 تا 1324 و دیگری از سال 1332 تا 1340 بوده است و در این مدت به تشکیل حوزه درسی اراک اقدام کرده و جمع زیادی از بزرگان علم از محضر ایشان بهره می‌گرفتند.
قم
آیت الله حائری بعد از اقامت چند ساله در اراک سال 1340 قمری از اراک به قصد زیارت حضرت معصومه (س) راهی قم می‌شود که از سوی علما و بزرگان تقاضای اقامت ایشان در قم مطرح می‌گردد تا این که پس از مذاکرات چندی آیت الله حائری پذیرا می‌شوند و در نتیجه قصد رحیل به قصد اقامت تبدیل شده است و حوزه درس ایشان از اراک (سلطان آباد) به شهر قم منتقل می‌گردد و بدین وسیله حوزه علمیه مبارکه قم تأسیس می‌شود.
حوزه ای که با دست توانای آیت الله حائری مهرجردی میبدی با عنایات خاصه امام زمان (عج) در سال 1340 با تعداد اندکی از طلاب و فضلا تأسیس گردید و در سال 1352 قمری بنا به نقل محسن امین بیش از 900 نفر طالب علم داشته است و در حال حاضر بیش از سی هزار نفر طلبه، فاضل، مجتهد و افزون بر یک‌صد فقیه صاحب رساله در خود جای داده است، می‌رود تا در زمان ظهور حضرت حجت ابن الحسن العسکری (عج) پایگاه علمی تشیع باشد چرا که اولیای دین خبر داده‌اند که علم از کوفه غروب و در قم طلوع می‌کند. «ثم یظهر العلم ببلدة یقال لها قم و تصیر معدناً للعلم و الفضل».
آیت الله حائری بعد از تأسیس حوزه علمیه قم به آیت الله مؤسس لقب یافتند.
شاگردان آیت الله حائری:
از حوزه درسی حضرت آیت الله حائری بزرگانی از علما و مجتهدان عالی مقام که هر کدام منشأ آثار علمی زیادی بودند برخاستند؛ از جمله:
1- حضرت آیت الله العظمی حاج سید روح الله موسوی مشهور به امام خمینی رهبر کبیر انقلاب شکوهمند اسلامی در سال 1357 شمسی و بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران و مرجع علی الاطلاق جهان تشیع، که از ایشان به «شیخ ما» یاد می‌کرد.
2- حضرت آیت الله العظمی حاج سید محمد رضا گلپایگانی، یکی از مراجع تقلید در نیمه دوم قرن چهاردهم و آغاز قرن پانزدهم هجری قمری که از استادش با وصف «حجة الکبری» یاد می‌کند.
3- حضرت آیت الله العظمی سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی از مراجع تقلید قرن چهاردهم.
4- حضرت آیت الله العظمی حاج سید احمد خوانساری از مراجع تقلید ساکن تهران.
5- حضرت آیت الله العظمی سید ابوالحسن رفیعی قزوینی حکیم متأله.
6- حضرت آیت الله العظمی سید محمد داماد که به علت مصاهرت و علقه سببی با آیت الله حائری به داماد ملقب است.
7- حضرت آیت الله العظمی حاج شیخ محمدعلی اراکی از مراجع عصر که از استادش با عنوان «آیت الله فی العالمین» و «متوسلاً باذیال اهل البیت» یاد می‌کند.
8- حضرت آیت الله العظمی حاج سید رضا بهاء الدینی از فقهای عظام و استاد اخلاق حوزه علمیه قم.
تألیفات آیت الله حائری:
از حضرت آیت الله حائری آثار مکتوب ارزشمندی در فقه و اصول به یادگار مانده است که برخی از آن‌ها عبارتند از:
1- کتاب الصلوة. این کتاب تقریرات درس ایشان است که توسط آیت الله میرزا محمود آشتیانی نوشته شده است.
2- کتاب النکاح.
3- کتاب الرضاع.
4- کتاب المواریث.
5- حاشیه بر عروة‌الوثقی. اصل کتاب تألیف آیت الله سید محمد کاظم یزدی است که معمول مراجع و فقها بر آن حاشیه می‌زنند.
6- درر الفوائد فی الاصول.
7- التقریرات فی اصول الفقه. تقریرات درس اصول استادش آیت الله سید محمد فشارکی.
8- رساله ای در اجتهاد و تقلید. این اثر توسط آیت الله اراکی نوشته شده و در پایان درر الفواید به چاپ رسیده است.
سرآغاز مرجعیت:
بعد از درگذشت آیت الله سید محمد کاظم یزدی در سال 1337 قمری در نجف و فوت آیت الله میرزا محمد تقی شیرازی یک سال پس از آن در کربلا و ارتحال آیت الله شیخ الشریعه اصفهانی در سال 1339 بسیاری از پیروان فقهی آنان به آیت الله حائری مراجعه کردند و ایشان رسماً به عنوان مرجع تقلید ادای وظیفه می‌کردند.
دیگر خدمات نیک آیت الله حائری:
علاوه بر تأسیس حوزه علمیه قم اقدامات دیگری نیز توسط آیت الله حائری در قم به وجود آمد که در آن زمان از اهمیت خاصی برخوردار بود:
1- بنای بیمارستان سهامیه که پیش از آن مریضخانه ای در قم وجود نداشت.
2- بنای طبقه فوقانی مدرسه فیضیه.
3- تأسیس کتابخانه مدرسه فیضیه که امروز یکی از کتابخانه های ارزشمند و بزرگ قم و حوزه علمیه می‌باشد.
4- رسیدگی و پرستاری ایتام و فرزندان افرادی که قادر به تربیت فرزند خود نبودند و نیز تأمین دایه برای بچه‌هایی که در کوچه و بازار و مسجد پیدا می‌شدند.
5- ایجاد قلعه مبارک آباد (خانه های مسکونی) برای سیل زدگان سال 1353 قمری.
6- بنای قبرستان نو در آن سوی رودخانه (بیرون شهر).
7- ایجاد ساختمان مخصوص تغسیل مردگان در بیرون شهر و بنای خانه‌هایی برای سکونت متصدیان مردگان.
این امور گویای فکر بکر و نوین آیت الله حائری است که تا آن زمان به مرحله اجرا گذارده نشده بود. این در حالی است که مردم پیش از آن مردگان خود را در خانه یا رودخانه می‌شستند.
درگذشت آیت الله حائری:
آیت الله شیخ عبدالکریم حائری در ذیقعده 1355 برابر با بهمن 1315 خورشیدی با عمری حدود 75 سال در شهر قم دار فانی را وداع می‌گوید و به دیار ابد و دیدار معبود می‌شتابد. جنازه ایشان به طرز باشکوهی تشییع و در جوار مرقد مطهر حضرت معصومه (س) در مسجد بالاسر به خاک سپرده شد.

[منبع: کتاب فرزانگان میبد، حجت الاسلام و المسلمین محمد فاکر میبدی، چاپ اول بهار 1382، انتشارات قدس]

بحرالعلومی بفروئی

نام: محمد حسن
شهرت: بحرالعلومی بفروئی
تخصص: منطق
زمان زیست: قرن چهاردهم هجری قمری
معرفی:
آیت الله حاج شیخ محمد حسن بحرالعلومی بفروئی از دانشمندان قرن چهاردهم هجری است که در سال 1300 قمری در بفروئیه میبد دیده به جهان گشود و در سال 1380 هجری قمری چشم از جهان فرو بست.
آثار:
او که در منطق تبحری خاص داشته است دارای آثار ارزشمندی است که از جمله عبارت است از:
1- رساله ای در منطق.
2- حاشیه بر حاشیه ملا عبدالله یزدی.
3- مجالس وعظ.

[منبع: کتاب فرزانگان میبد، حجت الاسلام و المسلمین محمد فاکر میبدی، چاپ اول بهار 1382، انتشارات قدس]

بیدل میبدی

نام: محمد ابراهیم
لقب: خلیلی میبدی
تخصص: شعر و وعظ
تخلص: بیدل
زمان زیست: قرن سیزدهم و چهاردهم قمری
معرفی:
حاج محمد ابراهیم خلیلی متخلص به بیدل در سال 1250 خورشیدی در میبد در خانواده ای مذهبی و روحانی چشم به جهان گشود.
وی تحصیلات خود را در شهر یزد آغاز نمود و پس از آن جهت ادامه تحصیل راهی قم و عتبات عالیات گردید و چون علاقه وافری به خاندان نبوت و ائمه اطهار داشت به وعظ و خطابه که زمینه بسیار مناسب برای بیان فضایل و مناقب آن بزرگواران است روی آورد و ضمن مسافرت به مکه معظمه و سایر شهرهای مذهبی برای هر یک از امامان معصوم به ویژه در رثای حضرت اباعبدالله الحسین (ع) اشعاری سرود که بیشتر ذاکران حسینی آن را در مجالس عزاداری می‌خوانند.
دیوان بیدل:
مجموعه اشعار آقای حاج محمد ابراهیم خلیلی با عنوان بیدل میبدی با مقدمه حجت الاسلام و المسلمین شیخ عبدالصمد محقق که از وی با عنوان بیدل ثالث یاد می‌کند و با همت آقای کمال مرشدی به چاپ رسیده است.
این دیوان مشتمل بر هشتاد قطعه شعر است که در قالب قصاید، قصاید مخمس و قصاید مربع و بیشتر مراثی و مدایح ائمه اطهار و مدحیه دانشمندان و بزرگان است.
درگذشت:
وی به سال 1338 هجری شمسی به سن 88 سالگی دعوت حق را لبیک گفت و به دیدار حضرت دوست شتافت و در مزار بشنیغان میبد به خاک سپرده شد.

[منبع: کتاب فرزانگان میبد، حجت الاسلام و المسلمین محمد فاکر میبدی، چاپ اول بهار 1382، انتشارات قدس]

آیت الله سید عبدالوهاب موسوی

نام: سید عبدالوهاب
نام پدر: سید علی اکبر
تخصص: فقه
زمان زیست: قرن چهاردهم قمری
معرفی:
حضرت آیت الله سید عبدالوهاب موسوی فرزند سید علی اکبر موسوی و برادر حجت الاسلام و المسلمین سید یحیی موسوی بفروئی در سال 1323 قمری پا به عرصه گیتی گذاشت و در 17 سالگی جهت تحصیل علوم دینی راهی حوزه علمیه یزد می‌شود.
وی ابتدا در حوزه علمیه یزد و در مدرسه خان مشغول به تحصیل علوم دینی می‌شود، پس از آن در سال 1339 قمری به اتفاق برادرش حجت الاسلام و المسلمین حاج سید یحیی موسوی به قصد استفاده از محضر آیت الله شیخ عبدالکریم حائری مهرجردی که به تازگی در اراک اقامت گزیده بود راهی آن شهر می‌شوند و به مدت یک سال در خدمت آقای حائری تحصیل می‌نمایند. سپس با عزیمت آیت الله حائری به قم این دو برادر در مصاحبت با ایشان به قم آمده و با شکل گیری حوزه علمیه قم در کنار ایشان باقی می‌مانند.
آیت الله حائری نیز به دلیل ارادتی که به پدر آن‌ها و شناختی که از خودشان داشته مسؤولیت تقسیم شهریه حوزه قم را به این دو برادر محول می‌کند.
تحصیل و اساتید:
آیت الله موسوی در حوزه علمیه قم ادبیات و دروس سطح را نزد حجت الاسلام و المسلمین حاج میرزا محمدعلی ادیب تهرانی و رسایل و مکاسب را نزد حجت الاسلام و المسلمین میرزا محمد همدانی فرا می‌گیرد (1365 - 1315) فرا می‌گیرد و پس از آن در جلسه درس خارج حضرت آیت الله حائری شرکت می‌کند.
او پس از آیت الله حائری در درس حضرت آیت الله حجت حاضر می‌شود و از شاگردان ممتاز و برجسته ایشان می‌گردد.
با ورود حضرت آیت الله بروجردی به قم، وی جزء اصحاب و یاران بسیار نزدیک ایشان قرار می‌گیرد و علاوه بر شرکت در درس آن مرجع بزرگ در ردیف ممتحنان درس خارج به شمار می‌رفته است. وی همچنین از مقسمان شهریه آیت الله بروجردی بود.
نویسنده آثار الحجة با یادی از او می‌نویسد: وی به وثاقت، امانتداری، پاکی نفس، فضل و کمال معروف است.
از فرزندان آیت الله موسوی بفروئی نیز که در قم سکونت دارند برخی در کسوت روحانیت هستند، از جمله آیت الله سید علی اکبر موسوی یزدی.

[منبع: کتاب فرزانگان میبد، حجت الاسلام و المسلمین محمد فاکر میبدی، چاپ اول بهار 1382، انتشارات قدس]

واعظ مهرجردی

نام: عبدالله
لقب: واعظ مهرجردی
نام پدر: غلامرضا
تخصص: شعر و خطابه
تخلص: شهودی
زمان زیست: قرن چهاردهم و پانزدهم قمری
معرفی:
حجت الاسلام و المسلمین شیخ عبدالله واعظ مهرجردی فرزند غلامرضا متخلص به شهودی در سال 1287 خورشیدی در محله مهرجرد میبد چشم به جهان گشود و در عنفوان جوانی برای تحصیل علوم دینی راهی مشهد مقدس شد و بخشی از عمر خود را در محضر بزرگانی از جمله آیت الله میرزا مهدی اصفهانی به فراگیری کلام، تفسیر و عرفان پرداخت و در راستای نشر فرهنگ اسلامی در آن شهر به امر تبلیغ پرداخت و در زمره وعاظ شهیر درآمد.
آیت الله شیخ مرتضی حائری درباره او می‌نویسد: متجاوز از 40 سال است که ایشان را به خوبی می‌شناسم. آدم فاضل و دوست بامحبتی است.
آثار:
آقای واعظ مهرجردی دارای آثار علمی چندی است که برخی از آن‌ها به چاپ رسیده و برخی مخلوط باقی مانده است از جمله:
1- رساله ای در منطق به زبان پارسی.
2- مجموعه اشعار (مخلوط). این اثر افزون بر اشعار شامل مطالب دیگری در زمینه های مختلف نیز می‌باشد.
3- معارف القرآن یا الحجة البالغة در سه جلد. این مجموعه که در رد فلاسفه و صوفیه است تا کنون در سه مجلد به چاپ رسیده است و عمده مطالب جلد اول آن عبارت است از: خداشناسی، قرآن شناسی، امام شناسی و ... بر این مجموعه حجج الاسلام شیخ مجتبی قزوینی و شیخ محمد کاظم دامغانی مقدمه نگاشته‌اند.
درگذشت:
آقای واعظ مهرجردی در هشتم شعبان 1400 برابر با یوم الله 22 بهمن 1358 خورشیدی چشم از جهان فرو بست و جنازه وی در صحن نو حرم مطهر رضوی به خاک سپرده شد.

[منبع: کتاب فرزانگان میبد، حجت الاسلام و المسلمین محمد فاکر میبدی، چاپ اول بهار 1382، انتشارات قدس]

آیت الله شریف نژاد میبدی

نام: شیخ جواد
لقب: شریف نژاد نجفی
نام پدر: محمد علی
تخصص: فقه
زمان زیست: قرن چهاردهم خورشیدی
ولادت:
اگر چه تاریخ مشخصی در خصوص ولادت آن مرحوم در دست نیست اما با تخمین حدود سن و سالی که در ایام وفات از او می‌گذشت می‌توان سال تولدش را حدود 1272 خورشیدی دانست. محل تولد وی نجف اشرف بوده است زیرا پدرش مرحوم شیخ محمد علی که بعدها از روضه خوان‌های نجف گردید از میبد به نجف مهاجرت کرده بود و شاید انتخاب شهر ابرقو برای تبلیغ، ریشه در همین نکته و علقه وی داشته است.
مادر شریف نژاد بانو سلطان بیگم علویه با کرامتی بوده که بزرگوارانی چون آیت الله سید محمد کاظم یزدی به کرامت و بزرگواریش اذعان داشته و او را مشمول عنایات خود قرار داده‌اند.
دوران عمر:
دوران عمر 90 ساله مرحوم حاج شیخ محمد جواد به دو بخش تقسیم می‌شود:
الف) از ولادت تا حدود سال 1326 خورشیدی که با هدایت آیت الله بروجردی راهی ابرقو می‌شود.
ب) از زمان استقرار در ابرقو به عنوان مبلغ دین و امام جماعت تا هنگام درگذشت.
دوران تحصیل:
ایشان تحصیلات خود را در فضای معطر به عطر مرقد مطهر امیر مؤمنان آغاز و در فضای خونین‌فام کربلا و با استفاده از فضای عطرآگین به حضور سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله (ع) ادامه می‌دهد. وی در این حضور معنوی در درس بزرگانی چون آیات عظام سید محمد کاظم یزدی، سید ابوالحسن اصفهانی در نجف و آیت الله سید حسین قمی در کربلا شاکله علمی خود را پی ریزی می‌کند.
اجازات:
ثمره تلاش‌های علمی آیت الله شریف نژاد اجازه اجتهاد و اخذ وجوهات از بزرگوارانی چون آیت الله العظمی حاج سید عبدالهادی شیرازی، آیت الله العظمی حاج سید محسن حکیم و آیت الله العظمی حاج سید حسین بروجردی و ... می‌باشد.
تدریس:
آیت الله شریف نژاد علاوه بر مراتب علمی اجتهاد در مدرسه هندی در کربلای معلا حوزه درسی داشته است که دروس سطح را تدریس می‌نمود و تربیت شاگردانی چند از ثمرات این دوره از عمر ایشان می‌باشند.
فعالیت‌های دینی:
مهم‌ترین برنامه های آیت الله شریف نژاد نجفی در ابرقو عبارت است از:
1- امامت جماعت مساجدی که در هر دوره مختلف بوده است و در سال‌های آخر عمر ایشان به مسجدی جنب امامزاده احمد ابرقو محدود شده بود.
2- وعظ و خطابه و روضه خوانی که بدون شک محتوای منبرهای ایشان مورد توجه بود و مطالبی که ایشان در منابر ایراد می‌کرد از محتوای علمی و معنوی بالایی برخوردار بوده است.
3- اخذ وجوهات که البته در این زمینه نهایت احتیاط را به عمل می‌آورد و اگر احتمال می‌داد که طرف با این کار قصد منت گذاری و یا احیاناً سوء استفاده دارد آن را نمی‌پذیرفت.
درگذشت و مدفن:
مرحوم شریف نژاد در اردیبهشت سال 1358 خورشیدی به دیار حق شتافت و در قبرستان بقیع قم نقاب خاک بر چهره کشید.

[منبع: کتاب فرزانگان میبد، حجت الاسلام و المسلمین محمد فاکر میبدی، چاپ اول بهار 1382، انتشارات قدس]

آیت‌الله محمد ابراهیم اعرافی

نام: محمد ابراهیم
لقب: اعرافی
نام پدر: ملا عباس
تخصص: فقه
معرفی:
آیت الله محمد ابراهیم اعرافی فرزند حاج ملا عباس شورکی در سال 1290 خورشیدی (برابر با 1329 قمری) در شورک میبد به دنیا آمد.
شخصیت آیت الله اعرافی:
ایشان مردی جامع بود که در علم، اخلاق و مبارزه سرآمد روزگار خود در دیار خویش به شمار می‌رفت. مجتهدی دانش اندوخته، در اخلاق وارسته و خودساخته، در مبارزه مجاهدی خستگی ناپذیر، در دین‌داری متدینی غیرتمند و در سیاست زیرک و آگاه به زمان بود.
حضرت آیت الله سید علی حسینی خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب اسلامی، در پیام تسلیت خود به مناسبت درگذشت وی فرمودند: «این عالم جلیل در شمار افراد نادری بود که از سال‌های پیش روح مجاهدت و مبارزه در راه خدا و عدم تسلیم در مقابل ظلم و سلطه طاغوتی را در بیان و عمل خود آشکار ساخته بود.»
زندگی علمی:
شخصیت و حیات علمی آیت‌الله اعرافی در میبد و حوزه های علمیه مشهد و قم شکل گرفته است.
در میبد و مشهد:
ایشان پس از فرا گرفتن قرآن تا مدتی در میبد نزد جدش حاج شیخ علی شورکی به تحصیل بخشی از مقدمات می‌پردازد. بعد از آن راهی حوزه علمیه مشهد می‌شود و نزد میرزا محمد حسین ادیب نیشابوری و آقا محمد خراسانی و شیخ حبیب‌الله گلپایگانی به فراگیری ادبیات و دیگر مقدمات تا سطح می‌پردازد.
در قم:
با ورود حضرت آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری به قم و تأسیس حوزه علمیه در آن شهر، او نیز به آن جا مهاجرت می‌کند و ابتدا با تکمیل دروس سطح در محضر حضرت آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی، آیت‌الله قفقازی و آیت‌الله محمد علی قمی به آموختن و اندوختن دانش و بهره های علمی همت می‌گمارد. سپس دروس خارج را از محضر آیت‌الله العظمی حائری، آیت‌الله العظمی صدر و آیت‌الله العظمی محمد تقی خوانساری و دیگر بزرگان فرا می‌گیرد.
بازگشت به میبد:
ایشان در سال 1355 قمری همزمان با درگذشت آیت‌الله حائری به میبد بازمی گردد و به اقامه جماعت و جمعه و امور دینی و فعالیت‌های سیاسی، فرهنگی و عمرانی می‌پردازد. او پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رهبری حضرت امام خمینی (ره) در سال 1357 خورشیدی برابر با 1398 قمری به عنوان نماینده امام و امام جمعه میبد منصوب گردید و از آن جا که نامبرده قبل از انقلاب نیز اقامه نماز جمعه می‌نمود در حقیقت در امامت جمعه ابقا گردید.
آیت‌الله اعرافی در صحنه انقلاب:
او در جریان انقلاب اسلامی و مبارزه مردم علیه رژیم ستم‌شاهی در مقام پیشوایی مردم میبد به خوبی ایفای نقش نمود و با ایراد خطبه های آتشین در نماز جمعه و همچنین با صدور اعلامیه‌ها به افشاگری علیه رژیم پهلوی می‌پرداخت و شخصاً در راهپیمایی‌ها و تظاهرات علیه رژیم پهلوی شرکت می‌کرد که گاهی به دستگیری و انتقال وی به ساواک منجر می‌گردید.
اجازات و شهادات:
آیت‌الله اعرافی از بسیاری از عالمان بزرگ و مراجع تقلید دارای اجازه روایت، وکالت و تأیید علمی است که از جمله آن‌ها است:
1- حضرت آیت‌الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری.
2- حضرت آیت‌الله العظمی سید ابوالحسن اصفهانی.
3- حضرت آیت‌الله العظمی سید حسین بروجردی.
4- حضرت آیت‌الله العظمی سید عبدالهادی شیرازی.
5- حضرت آیت‌الله العظمی سید محسن حکیم.
6- حضرت آیت‌الله العظمی سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی.
7- حضرت آیت‌الله العظمی سید روح‌الله موسوی خمینی (ره).
ویژگی‌های اخلاقی:
از خصوصیات اخلاقی حضرت آیت‌الله اعرافی، تهجد و شب‌زنده‌داری، قناعت، زهد، تواضع، وقار، مناعت طبع، تقوا و سخاوت بود که به ویژه سخاوت ایشان زبانزد عام و خاص بود. افزون بر همه این‌ها عشق سرشار او به خاندان رسالت و ولایت به ویژه حضرت زهرا (س) و حضرت سیدالشهدا (ع) و حضرت ولی عصر (عج) در وجود وی شعله‌ور بود و این امر در خطابه‌ها و خطبه های نماز جمعه و مجالس عزاداری به خوبی نمایان می‌شد.
درگذشت:
ایشان در 21 ربیع‌الاول 1413 قمری برابر با 28 شهریور 1371 در سن 85 سالگی دار فانی را وداع گفت و به لقاء الله پیوست و جنازه وی به طرز باشکوهی تشییع و در گلزار شهدای شهیدیه در کنار قبور پاک شهیدان به خاک سپرده شد.
با اعلام خبر درگذشت آیت‌الله اعرافی توسط استاندارد یزد یک روز در سراسر استان یزد عزای عمومی و در شهرستان میبد تعطیل عمومی اعلام گردید و از سوی شخصیت‌های علمی، سیاسی، لشکری، و کشوری اطلاعیه های تسلیت صادر گردید.
افزون بر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت آیت‌الله فاضل لنکرانی، آیت‌الله شمس گلپایگانی، آیت‌الله محقق داماد، حجت‌الاسلام و المسلمین حاج سید احمد خمینی، حجت‌الاسلام و المسلمین محسن قرائتی نماینده ولی فقیه در نهضت سوادآموزی و حجت‌الاسلام و المسلمین محمد علی صدوقی نماینده ولی فقیه در استان یزد اطلاعیه‌هایی صادر کردند.
فرزندان:
از فرزندان آیت‌الله اعرافی آقایان حجج‌الاسلام علیرضا اعرافی، مجتبی اعرافی، مهدی اعرافی و محمد اعرافی از فضلای این دوران هستند که در حوزه علمیه قم به تحصیل و تحقیق مشغولند.
از دامادهای آیت‌الله اعرافی حجت‌الاسلام و المسلمین سید سامع طباطبایی ساکن کرج و حجت‌الاسلام و المسلمین شیخ مهدی روحانی در کسوت روحانیت هستند.

[منبع: کتاب فرزانگان میبد، حجت الاسلام و المسلمین محمد فاکر میبدی، چاپ اول بهار 1382، انتشارات قدس]

سید علی اکبر موسوی

معرفی:
آیت‌الله سید علی اکبر موسوی یزدی متولد سال 1311 خورشیدی فرزند فرزانه و دانشمند آیت‌الله سید عبدالوهاب موسوی بفروئی است که از اساتید طراز اول حوزه علمیه قم در روزگار حاضر می‌باشد.
او تحصیلات کلاسیک خود را در مدرسه فرهنگ قم به انجام رسانید و در سال 1326 با هدف فراگیری علوم دینی وارد حوزه علمیه قم شد.
اساتید:
آقای موسوی مقدمات و ادبیات را نزد اساتید آن زمان آقای سید سعید نیشابوری، سید محمد باقر هرندی، حاج شیخ ابوالقاسم نحوی و شیخ محمد کرمی عرب آموختند و سطح را نزد آقایان شیخ اسدالله نجف‌آبادی و شهید صدوقی، منتظری، شیخ عبدالجواد سدهی اصفهانی و عباس علی شاهرودی و نیز آیت‌الله شیخ مرتضی حائری، آیت‌الله العظمی شیخ محمد علی اراکی فرا گرفت.
دروس خارج را از محضر آیت‌الله العظمی حائری، آیت‌الله العظمی سید حسین طباطبایی بروجردی، آیت‌الله العظمی آمیرزا هاشم آملی و آیت‌الله العظمی سید روح‌الله خمینی (ره) بهره گرفت.
تدریس:
آیت‌الله موسوی سالیان متمادی در حوزه علمیه قم به تدریس علوم اسلامی در سطوح مختلف از ادبیات گرفته تا خارج فقه و اصول مشغول بوده‌اند.
اجازات:
آیت‌الله موسوی از آیت‌الله العظمی شیخ عبدالنبی اراکی، آیت‌الله العظمی سید احمد خوانساری و ا العظمی سید محمد رضا موسوی گلپایگانی اجازه اجتهاد دریافت نموده است و از سوی آیات عظام بروجردی، گلپایگانی، خوانساری، امام خمینی (ره) و نیز مقام معظم رهبری مجاز به اخذ وجوه شرعی می‌باشد.
آثار:
از آقای موسوی تا کنون آثار ارزشمندی به رشته تحریر درآمده است که برخی از آن‌ها عبارت است از:
1- تقریرات درس خارج اصول حضرت امام خمینی (ره).
2- کتاب «الخمس» در فقه استدلالی که به زیور طبع آراسته شده است.
3- کتاب «الامامة و الولایة فی القرآن الکریم» که با همیاری حضرات آیات شیخ محمد تقی مصباح یزدی، شیخ حسین مظاهری، شیخ محمد محمدی گیلانی، شیخ محمد یزدی تألیف نموده‌اند. در این اثر گران‌سنگ آیات مربوط به امامت مورد بررسی دقیق علمی و مداقه قرار گرفته است. این آیات عبارت است از: آیة الخلافة، آیة الامامة، آیة اولی الامر، آیة الولایة، آیة التبلیغ، آیة الاکمال، آیة علم الکتاب، آیة المباهلة، آیة التطهیر، آیة المودة، آیة الشهادة، آیة الاجتباء و آیة رؤیة الاعمال.

[منبع: کتاب فرزانگان میبد، حجت الاسلام و المسلمین محمد فاکر میبدی، چاپ اول بهار 1382، انتشارات قدس]

علیرضا اعرافی

معرفی:
حجت‌الاسلام و المسلمین شیخ علیرضا اعرافی فرزند ارشد حضرت آیت‌الله محمد ابراهیم اعرافی است. او در سال 1338 خورشیدی در میبد دیده به جهان گشود و پس از سپری کردن دوران رشد خود مستقیماً وارد حوزه علمیه قم شد.
اساتید:
علیرضا اعرافی دروس سطح را در محضر آقایان شیخ حسین شب‌زنده‌دار، مرتضی مقتدایی، صلواتی، ستوده، سید علی محقق داماد، موسوی تهرانی، شیخ حسن تهرانی و سید کاظم حائری آموخته است و دروس سطح عالی و خارج را از محضر استادان بزرگ از جمله حضرت آیت‌الله عبدالله جوادی آملی، آیت‌الله مرتضی مطهری، آیت‌الله حسن حسن‌زاده آملی، آیت‌الله ابوالقاسم خزعلی، آیت‌الله محمد تقی مصباح یزدی، آیت‌الله العظمی حاج شیخ مرتضی حائری یزدی، آیت‌الله العظمی محمد فاضل لنکرانی، آیت‌الله العظمی حاج شیخ جواد تبریزی، آیت‌الله العظمی حسین وحید خراسانی و دیگر اساتید برجسته علوم مختلف فقه، اصول، تفسیر، فلسفه و عرفان استفاده برده و به مراتب عالیه علمی و اخلاقی دست یافته است.
او بعد از درگذشت والد ماجدشان در سال 1371 شمسی از سوی حضرت آیت‌الله سید علی خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران به عنوان نماینده ولی فقیه در میبد و امام جمعه این شهر منصوب گردید و موجب تحولات گسترده علمی و فرهنگی در شهر میبد شد که می‌توان به تأسیس جلسه عمران میبد، تأسیس مراکز آموزشی، فرهنگی و مصلای میبد اشارت نمود.
فعالیت‌های علمی:
حجت‌الاسلام و المسلمین اعرافی تا کنون فعالیت‌های علمی زیادی داشته‌اند، از جمله:
1- تدریس سطح.
2- تدریس خارج فقه و اصول.
3- تدریس فلسفه (دو جلد اسفار، نمط چهارم از اشارات، بدایة الحکمة و نهایة الحکمة).
4- تدریس فلسفه اخلاق و تعلیم و تربیت اسلامی در مقطع دکتری دانشگاه های تهران.
امور اجرایی، فرهنگی و پژوهشی:
1- امامت جمعه میبد.
2- رئیس مرکز جهانی علوم اسلامی.
3- مسؤول دفتر همکاری حوزه و دانشگاه (پژوهشکده حوزه و دانشگاه).
4- معاونت پژوهشی حوزه علمیه قم.
5- مدیر مسؤول فصلنامه حوزه و دانشگاه.
6- مدیر گروه علوم تربیتی دفتر همکاری حوزه و دانشگاه.
7- مدیر گروه علوم تربیتی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
8- عضو شورای فرهنگ عمومی به نمایندگی از سوی شورای حوزه.
9- عضو شورای فرهنگ اجتماعی دانشگاه‌ها.
10- عضو سازمان برنامه ریزی آموزش و پرورش.
11- عضو هیأت مؤسس مرکز مطالعات تربیت اسلامی در قم.
12- عضو هیأت امنای دانشکده الهیات و معارف اسلامی و دانشکده علوم قرآنی میبد.
13- عضو هیأت امنای انتشارات بین‌المللی هدی.
وی همچنین تا کنون برنامه های متعددی در صدا و سیمای یزد و شبکه های سراسری داشته است و تا کنون ده‌ها پایان نامه کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه و حوزه را راهنمایی و مشاوره نموده است و به کشورهای آلمان، ایتالیا، فرانسه، انگلیس، آذربایجان و سوئیس جهت شرکت در کنفرانس‌ها سفر کرده است.
آثار:
نامبرده افزون بر آن چه گذشت دارای آثار ارزشمندی در زمینه علوم انسانی (مسائل تربیتی) می‌باشد که با همکاری تنی چند از دانشمندان تألیف و منتشر گردیده است.
1- فلسفه تعلیم و تربیت.
2- اهداف تربیت اسلامی در چهار جلد.
3- آرای تربیتی متفکران مسلمان در سه جلد.
4- نظام تربیتی اسلام در سه جلد.
5- سیره تربیتی پیامبر و ائمه.
او در تألیف این آثار علاوه بر مشارکت نقش مدیریتی نیز داشته است.
مقالات:
1- اهداف تربیت.
2- تربیت اجتماعی در اسلام.
3- وحدت حوزه و دانشگاه.
4- مشاوره در اسلام.
5- اصول نظام آموزشی حوزه.
دیگر تألیفات:
نامبرده تحقیقات و تألیفات دیگری نیز دارد که برخی از آن‌ها عبارت است از:
1- تعلیقه بر نهایة الحکمه تألیف علامه سید محمد حسین طباطبایی.
2- تعلیقه بر جلد اول و دوم «الاسفار الاربعة» تألیف صدرالدین محمد شیرازی مشهور به ملا صدرا و صدر المتألهین.
3- تعلیقه بر مغنی اللبیب (از متون معتبر ادبی و درسی حوزه های علمیه) تألیف جمال‌الدین بن عبدالله معروف به ابن هشام.
4- تعلیقه بر تفسیر المیزان تألیف علامه طباطبایی.
5- تقریرات درس فقه و اصول آیت‌الله العظمی حاج شیخ جواد تبریزی، آیت‌الله العظمی حسین وحید خراسانی و آیت‌الله مرتضی حائری.
6- حاشیه بر برخی از مباحث تحریر الوسیلة از جمله کتاب قضاء و کتاب شهادات.
7- نظریه تبدیل سند در رجال.
8- خطبه‌ها و درس‌های نهج‌البلاغه.
9- شرح زیارت جامعه.
10- شرح دعای ابوحمزه (در یک هزار نوار).
11- تقریرات درس خارج از جمله «فقه القضاء» در دو جلد.
اجازات:
حجت‌الاسلام و المسلمین اعرافی از اکثر مراجع عظام تقلید دارای اجازه اخذ وجوهات می‌باشد.
شاگردان:
از برجسته‌ترین شاگردان حجت‌الاسلام و المسلمین اعرافی می‌توان از آقایان حجت‌الاسلام زکریا اخلاقی، محمد علی حاجی ده‌آبادی، احمد حاجی ده‌آبادی و قاسم اخوان نام برد.

[منبع: کتاب فرزانگان میبد، حجت الاسلام و المسلمین محمد فاکر میبدی، چاپ اول بهار 1382، انتشارات قدس]